Objektifler (lensler); çok sayıda, değişik diyoptri değerlerine sahip merceklerden oluşan ve görüntüyü toplayarak makinenin içine aktaran optik cihazlardır. Günümüzde modern objektifler, 8-10, gelişmiş bazı objektiflerde 16 mercek sisteminin bir araya gelmesi ile oluşurlar.
Objektiflerin içinde merceklerden başka netleme, (ve varsa) zoom işlevi için çeşitli sayıda ve özellikte motorlar, çarklar, elektronik parçalar bulunur. Bu elemanlar, objektifin içinde yer alan merceklerin pozisyonlarını değiştirerek netlik mesafesini ayarlama ve zoom objektiflerde görüntünün yakınlaştırılıp uzaklaştırılma (zoom) işlevini sağlarlar.
Objektifin içinde yer alan ve çekim işlevi için en önemli unsurlardan biri olan yapı ise diyaframdır.
İpucu:
Gözümüzde ışık kontrolü iris adı verilen özel bir yapının oluşturduğu pupil adlı deliğin kısılıp genişlemesi ile sağlanırken, objektiflerde bu görev diyafram adı verilen özel bir mekanizma ile sağlanır. Diyafram, makinenin gövdesine değil, objektife ait bir yapıdır.
Objektifin dış bölümünde zoom işlevini kontrol etmek üzere zoom çemberi (bileziği), manuel netleme için ise netlik çemberi yer alır. Bunun dışında odak modu düğmesi, görüntü sabitleyici düğmesi, elektronik veri yolu pinleri gibi yapılar yer alır.
Objektif çeşitleri, özellikleri ve kullanım alanları:
1- Netlemelerine göre objektif çeşitleri ve özellikleri:
a) Otomatik netleme objektifler: Netleme sırasında makinenin deklanşörüne yarım basıldığında objeye otomatik olarak netlenebilen lenslerdir. Günümüz lenslerinin birçoğu otomatik netlemelidir. Kullanım açısından daha pratiktirler. Lens iç yapısında netleme motoru barındırırlar. Elektronik aksam içerdikleri için birçok kontrolleri makine üzerinden doğrudan yapılabilir. Otomatik netlemeli lensler aynı zamanda manüel olarak da kullanılabilirler.
b) Manuel netleme objektifler: İster filmli makineler olsun ister DSLR makineler olsun, çekilen objeye netleme yaparken otomatik değil de, lens üzerindeki netleme halkası ile netlenebilen objektiflerdir.
2- Odak uzaklığına göre objektif çeşitleri:
a) Sabit (asal) odaklı (prime) objektifler: Odak uzaklığı değişmeyen, sabit odak uzaklığına sahip merceklerdir. Örneğin: 50mm f1.8 ya da 135mm f2.8 gibi. Bu tür objektiflere Prime objektifler de denir. Prime lensler diğer lenslere göre çok daha kaliteli görüntü üretirler.
b) Değişken odaklı (zoom) objektifler: Odak uzaklığı değiştirilebilen lenslerdir. Konuya yakınlaşıp uzaklaşılabilir. Gündelik çekimler için kullanılabilir. Zoom objektifler olarak da anılırlar. Marka ve modele göre zoom aralığı değişebilir. Zoom çarpanı; lensin maksimum odak uzaklığının minimum odak uzaklığına bölünmesi ile hesaplanır.
Örneğin Nikon 18-105mm lensi 105:18=5,8 dir. Yani bu lens 5,8 x zoom yapabilir demektir. Zoom genellikle uzakları yakın edebilme özelliği ile karıştırılır. Yani 8x zoomlu bir lens 6x zoomlu objektiften daha çok uzağı yakın edebilir anlayışı hakimdir. Lakin böyle olmayabilir. Biraz daha açayım: Uzakta evin çatısındaki kuşu 8x zoomlu bir objektif daha yakın eder demek doğru değildir. Uzakları yakın etmek hem kullanılan objektifle alakalıdır hem de makinenin sensör büyüklüğü ile... Zoom sadece lens ile alakalıdır. Örneğin Nikon 55-300mm lensinin yaklaşık 6x zum çarpanı olmasına rağmen, 18-135mm lensin 7,5x zum çarpanından çok daha fazla uzakları yakın eder.
3- Bakış açılarına göre objektif çeşitleri:
a) Geniş açılı objektifler: Odak uzaklıkları 50mm den az olan objektiflere denir. 35mm, 28mm 24mm olanları en çok bilinenleridir. Daha küçük odaklı olanlara ultra geniş açılı objektif de denir. Geniş bakış açısı sunarlar. Çok geniş açı fotoğraf yapabilen objektif türüdür. Dolayısı ile açı olarak genişlik lazım gelen çekimlerde kullanılır. Örneğin sokak fotoğrafçılığında ya da mimari fotoğrafçılıkta sıklıkla kullanılır.
b) Normal açılı objektifler: Full Frame yani tam kare sensörlü makinelere göre odak uzaklığı 50mm civarında olan objektiflerdir. 1.5x çarpanlı makinelere göre 35mm odak uzaklığına denk gelirken, 2x çarpanlı makineler için 25mm odak uzaklığına denk gelecektir. Bu lenslere normal açılı denmesini sebebi insan gözünün görme açısına çok yakın olmasıdır. Normal açılı objektif ile çekilmiş fotoğraflar normal insan gözü bakış açısına sahiptir.
c) Dar açılı (tele) objektifler: Odak uzaklıkları 50-60mm den başlayarak gidebildiği yere kadar giden objektiflerdir. Piyasada 1000mm-1200mm ye kadar bulunabilirken özel tasarlanan daha büyük olanları da vardır. Sabit odaklı olabildiği gibi zum da olabilirler. Carl zeiss 200mm f2.8 sabit odaklı olanalara ve 55-300mm de zum olanlara örnektir. Çok dar bakış açısı sağlarlar. Konunun içine girmek ve detay yakalamak için kullanılabilir.
Tele objektifler kuş fotoğrafçılığı için lenslerdir. Özellikle de 400mm den daha fala uzun odaklığı olan bu tür mercekler ornito (kuş fotoğrafçılığı) fotoğrafları için tercih edilirler.
d) Balıkgözü objektifler: Aslında geniş açı grubuna giren bu tür objektifler, optiklerinde barındırdıkları farklı bir mercek yüzünden distorsiyon (optik yanılsamalardan, çizgilerin eğilmesidir) etkisini en üst düzeyde gösterirler. O kadar büyük bir bakış açısı vardır ki bazı modellerde 220 dereceye bile çıkabilir.
4- Özel üretim objektif türleri:
a) Perspektif kontrollü (Tilt-Shift) objektifler: Geniş açılı objektiflerde oluşan perspektif çizgilerinin özel üretilen ve çevirme-kaydırma yapabilen objektiflerle düzlemsel hale getirilebilen türlerdir. Bu lensler sayesinde bir binanın taban ve tabanında oluşan perspektif etkisi giderilebilir ve binanın en ustu ile en altı eşit uzunlukta çekilebilir. Genellikle mimari çekimlerde kullanılır.
b) Aynalı objektifler: Yapısında mercekten ziyade aynalar bulunduran objektiflerdir. Telefoto lensli olarak imal edilirler. Bilindiği gibi tele lensler odak uzunlukları büyüdükçe hantallaşır. 500mm’lere 800mm’lere çıkılınca çantada taşınamayacak hale gelir. Aynalı lensler de bu hantallığı giderebilmek adına icat edilmişlerdir. Boyutları diğerlerine göre küçüktür. Fakat Filtre çapları büyüktür ve bazıları ağırdır. Işık aynalar yardımıyla yansıtılarak sensöre düşürülür. Hacim ve ağırlık olarak avantajlı olsalar da diyafram olarak dezavantajlıdırlar. Diyafram değerleri sabittir. Genelde f8 olur.
c) Makro objektifler: Nesnelere çok yaklaşabilecek şekilde tasarlanan objektiflerdir. Gerçek makro lensler 1:1 büyütme sunabilen objektiflerdir. 1:1 büyütme sunabilmesi için farklı şekilde dizayn edilmeleri gerekir. Bir çok objektif üzerinde ‘macro’ yazmasına karşın 1:1 gerçek makro yakınlaştırmasını sağlayamaz. Objektif sahibi olurken buna dikkat edilmesi gerekir.
d) Konvertörler: Aslında lens değil de lenslerle kullanılabilen ve optik eleman içeren özel yapılmış aparatlardır. Geniş açı konvertörler ve tele konvertörler olmak üzere iki çeşittir. Geniş açı konvertörleri lenslerin önlerine takılarak lensin olduğundan daha geniş bir açı ile çekim yapmasını sağlarlar. Tele konvertörler ise lenslerin önüne takılabildiği gibi lens ile makine arasına da takılabilirler. Lensleri normal odak uzaklıklarını arttırarak tele objektife dönüştürürler.Bu iki türe ek olarak makro konvertörleri de ekleyebiliriz. Halk arasında close up filtre olarak da bilinirler. Lenslerin önüne takılırlar ve bir nevi büyüteç görevi görürler. Nesneye yaklaşılmasını ve büyütülmesini sağlarlar. Konvertörlerin üzerinde 2x, 1.4x vaya 0,46x, 0,64x gibi çarpan yazıları görülür. Bu değerler konvertörlerin lenslerin üzerinde yapacağı etkiyi gösterir. Örneğin 100mm bir lens ile 1.4x telekonvertörü kullanıyorsanız, odak uzaklığınız 100mmx1.4= 140mm olur. Böylece tele lensi daha da tele yapmış olursunuz. Fakat bu avantajına karşın diyafram değerlerinde de değişiklikler yaparlar. Enstantane değerini düşürecektir. Diyafram olayını göz önünde bulundurarak kullanılması gerekir. Konvertörler lenslere fazladan optik eleman getirdiğinden fotoğraf kalitesini de etkileyebilirler. Keskinliklerinde bir takım kayıplar yaşanabilir.
5- Işık geçirgenliğine göre objektif çeşitleri:
a) Hızlı objektifler: Işık geçirgenliği diyafram ile alakalı olduğundan, diyafram açıklığı büyük objektiflere hızlı objektifler denir. Diyafram açıklığı f2.8 ve daha üstü objektifler bu gruba girer. Işık alımları yüksek olduğundan enstantane değerleri diğerlerine göre hızlı olacaktır.
b) Yavaş objektifler: Kısık diyaframlı objektiflerdir. F4 ve daha kısık diyaframlı objektifler bu gruba girer. Düşük enstantane verirler ve elde çekim için dezavantaj oluştururlar. Üretim maliyetleri düşüktür.
6- Sensör boyutuna göre objektifler:
a) Full frame uyumlu objektifler: 36mm film kullanan SLR veya tam kare sensöre (24mm x 36mm) sahip DSLR fotoğraf makineleri için üretilen objektiflerdir. Crop sensör icat edilene kadar üretilen tüm lensler Full frame uyumludur. Eski filmli makinelerde de kullanılan 80 yıllık objektifler de full frame uyumludur.
b) Çarpan faktörlü (crop) objektifler: APS-C ve M43 olmak üzere yaygın kullanılan şimdilik iki çeşidi vardır. Nikon’un cx dediği 2.7 x (çarpanlı) olduğu gibi bazı farklı türlerini de görebilmek mümkündür. APS-C uyumlu olanla 1,5 x veya 1,6 x çarpanlı olurlar. M43 uyumlu olanlar ise 2 x çarpanlıdır. Daha küçük sensörlü makineler için yapıldıklarından dolayı Full frame makinelerde kullanılamaz. Kullanıldığı takdirde köşelerinde ciddi derecede kararmalar oluştururlar.Crop sensörlü lensler, full frame lenslere göre çok daha küçüktürler ve daha hafiftirler. Maliyetleri de oldukça düşüktür.
Crop sensör lenslerinde dikkat edilecek diğer bir nokta da lensin üzerinde yazan odak uzaklıklarının gerçek değerleri olmamasıdır. Daha doğrusu teknik olarak kendi sensörlerinde gerçektir fakat kıyaslama yapılırken her zaman tam kare sensöre göre baz aldığımızdan üzerinde yazan değerleri, sensör çarpanı ile çarparak sonuca ulaşabiliriz.
c) Orta format uyumlu objektifler: Orta format makineler için özel üretilmiş objektiflerdir. Full frame lenslerinden de geniş ve ağırdırlar. Ama çoğunlukla daha kısadırlar. Günümüz DSLR makinelerinde de uygun adaptörlerle kullanılabilirler. Fakat odak uzaklıkları değişecektir. Orta format için üretildiklerinden daha büyük çarpan sayısı ile çarpılması gerekir.
Objektifin açısı (görüş açısı); objektifin sensör yüzeyine aktardığı görüntünün sınırlarının görüntü merkezinde yaptığı açıdır.Bu değer odak uzaklığı ile ters orantılıdır. Yani odak uzaklığı arttıkça görüş açısı azalır. Odak uzaklığı 50mm olan standart objektif için görüş açısı yaklaşık 46 derecedir. Bu değer 100mm için 24, 200mm için 12, 35mm için 54, 20mm içinse 84 derece olur.
Comentarios